حجت‌الاسلام «مصطفي حصيرباف»، مدير مؤسسه جامعةالقرآن الكريم و اهل‌البيت(ع) شوشتر در گفت‌وگو با خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا) شعبه خوزستان، تأكيد ميكند: با توجه و نگرش به گفتار پيامبران و اولياي دين(ع) كه راهنمايان واقعي بشر به سوي كمال حقيقي هستند، اين نكته مهم كه كار و تلاش عامل نزديكي به خداوند است، از اهميت آشكار ميشود و با توجه به اينكه بي‌نيازي از ديگران، باعث عزت نفس در افراد ميشود، كسي كه كار ميكند و دستش را پيش ديگران دراز نمي‌كند، احساس عزت و كرامت ميكند؛ هر چند درآمد او اندك باشد.
وي تصريح ميكند: در تحقق اين اصل مهم، پيشوايان و رهبران الهي و معصوم(ع) ما بهترين الگو براي بشريت هستند، چنانچه حضرت علي(ع) در كلام رفيع و گهربار خود مي‌فرمايند: «حمل صخره‌هاي سترگ از قله كوه‌هاي رفيع از بار منت آدميان برايم دوست داشتني‌تر است، برخي به من مي‌گويند كسب و كار براي تو ننگ است، اما ننگ و عار، در ذلت و خواريِ درخواست از ديگران است؛ اگر مي‌خواهي آزاد زندگي كني چون بردگان تن به كار ده و طمعت را از مال بني‌آدم به كلي قطع كن، نگو آن كار مرا كوچك و پست ميكند، بلكه گدايي و درخواست از مردم ذلت‌آور است.»، آن‌گاه كه از مردم بي‌نياز باشي، هركاري كه مي‌خواهي داشته باش چه در اين صورت از همه مردم بلندقدر‌تر و ارجمندتر خواهي شد.»
حجت‌الاسلام حصيرباف، ادامه مي‌دهد: امام علي(ع)، شاگرد پيامبري است كه وقتي دست پينه‌بسته كارگري را ديدند، بر آن بوسه زدند و فرمودند: «اين دستي است كه آتش آن را لمس نخواهد كرد.» در كتاب ميزان الحكمه از حضرت پيامبر اكرم(ص) روايت شده است كه «بنده هيچ غذايي نخورد كه محبوب‌تر از دسترنج او باشد و هركه شب را با تني خسته از كار بخوابد، آمرزيده ميشود.» همچنين در روايتي آمده است كه حضرت داود(ع) بر كفشگري گذشت و به او فرمودند: «كار كن و بخور؛ زيرا خداوند كسي را كه كار كند و بخورد دوست دارد و كسي را كه بخورد و كار نكند دوست نمي‌دارد.»
به گفته مدير مؤسسه جامعةالقرآن الكريم و اهل‌البيت(ع) شوشتر، مختصر آشنايي با آيات قرآن كريم و روايات اسلامي، بيانگر اين مدعاست كه اسلام پايه هرگونه بهره‌گيري مادي و معنوي انسان را سعي و تلاش مي‌داند؛ پيشوايان اسلامي براي اينكه الگويي به ديگران ارائه دهند، خود در بسياري از مواقع، كارهاي سخت و طاقت‌فرسا انجام ميدادند. در كتاب ميزان الحكمه از قول «فضل ابن ابي‌قره» آمده است كه: «بر حضرت امام صادق(ع) وارد شديم در حالي كه در باغ خود مشغول كار كردن بود. عرض كرديم خدا ما را فداي شما كند، اجازه دهيد براي شما كار كنيم يا غلامان كار انجام دهند. حضرت فرمود: «نه، مرا به حال خود بگذاريد، چون دوست دارم خداي عزوجل مرا ببيند كه با دست خود كار مي‌كنم و با رنج خود روزي حلال به دست مي‌آورم.» همچنين امام صادق(ع) فرمودند: «اميرالمؤمنين علي(ع) از دسترنج خود هزار بنده خريد و آزاد كرد.»
همچنين «ياسر داودي»، كارشناس قرآني خوزستان نيز در اين باره معتقد است كه سلوك بشري در فرهنگ اسلامي داراي دو بخش است؛ مادي و معنوي؛ كار و تلاش در بخش مادي معني ميشود و نماز نيز در بخش معنوي. امامان و پيشوايان دين اسلام نيز در سخن و عمل به مسئله كار و تلاش، تأكيد فراواني داشتند و از بيكاري دوري مي‌جستند. در روايات اسلامي آمده كه اگر كسي به كار و تلاش مشغول باشد، بهتر است از كسي كه كار را رها كند و به عبادت خدا مشغول باشد و به اين خود پاداش بيشتري داده ميشود.
وي ادامه مي‌دهد: اسلام ديدگاه ارزشمندي نسبت به كار دارد، در واقع از قداست و محبوبيت زيادي برخوردار است؛ انجام كار محبوب است، چنانچه حضرت محمد(ص) نيز در اين باره فرموده‌اند: «اگر عبادت 70 قسم داشته باشد، بهترين آن كار و تلاش است.»
داودي مي‌گويد: انسان براي امرار معاش خود و زندگي كردن احتياج به كار و تلاش دارد و امام علي(ع) نيز به مانند ديگر ائمه اطهار به كار و تلاش ميپرداختند و حتي كشاورزي ميكردند. در قرآن كريم، كار و تلاش به عنوان عمل صالح تعبير شده است و براساس آيه 105 سوره توبه «وَ قُلِ اعْمَلُواْ فَسَيَرَى اللّهُ عَمَلَكُمْ، يعني بگو هر كارى مىخواهيد، بكنيد كه به زودى خدا در كردار شما خواهد نگريست»، كار و تلاش به عمل صالح تعبير شده است.
به گفته وي، براساس حديث «الكاد علي عياله كل مجاهد في‌سبيل‌الله، يعني كسي كه براي كسب درآمد براي خانواده‌اش تلاش كند، به مانند كسي است كه در راه خدا تلاش ميكند.» اين حديث بر اين مهم، تأكيد ميكند.
حجت‌الاسلام «علي حيدري‌اهوازي»، مدرس حوزه علميه خرمشهر، در اين باره مي‌گويد: آدم فعال و كسي كه كار ميكند از فهم و شعور بالايي عنوان برخوردار است؛ هدف فرد فعال از كار و فعاليت و خدمت به خانواده با ديگر افراد متفاوت است، انسان بايد به كار خود رنگ و بوي خدايي بدهد تا در كارش موفق شود. در حديثي آمده كه «الكاد علي عياله كل مجاهد في‌سبيل‌الله»، «سخت‌كوشي و تلاش فرد به مانند جهاد در راه خداوند است.»
وي مي‌افزايد: اهل بيت(ع) نيز به اين موضوع تأكيد كرده‌اند و الگوي مناسبي در اين باره هستند، آنها به كار و تلاش اهميت ميدادند، براساس حديثي از امام علي(ع) نيز بدترين افراد كساني هستند كه برادران خود را به خاطر خودشان به زحمت مي‌اندازند. كار و تلاش، وسيله تقرب به خداوند است، كسي كه نيروي خود را صحيح خرج كند، به خداوند نزديك‌‌تر است و در اين ميان اگر كسي، امرار معيشت خود را از طريق ديگران تأمين كند و ديگران متحمل سختي شوند، آسايش و رفاه او كاذب است و شادابي ندارد؛ به جرأت مي‌توان گفت آدم بيكار مرده است و سودي براي ديگران ندارد.
حيدري اهوازي مي‌افزايد: خداوند بر اساس يكي از آيات كريمه قرآن، مي‌فرمايد: «كسي كه حرفه‌اي در پيش گيرد و فعاليت كند، به مانند امانتي است كه بايد از آن استفاده كند.» امام صادق(ع) نيز در اين باره فرموده: «التجارة تزيد في‌العقل»، «تجارت عقل انسان را سرشار و بارور ميكند.»
به گفته مدرس حوزه علميه خرمشهر، راه‌هاي كسب درآمد و كار و تلاش متفاوت هستند، بر همين اساس بايد از در آمد حرام دوري كرد و كسب و كار حلال را در پيش گرفت. در برخي از روايات و احاديث آمده يك ركعت نماز كسي كه كار و تلاش ميكند و مشغول باشد، بر 70 ركعت نماز آدم بيكار برتري و ثواب دارد، در تعاليم ديني نيز آمده كه اهل بيت(ع) از جامعه‌اي كه در آن، فرد بيكار باشد و هميشه بارش بر دوش ديگران باشد، نفرت دارند و امام موسي كاظم(ع) نيز با وجود اين كه در زندان بودند، تمايل داشتند كه با پول زمين‌هاي خود اقدام به خريد و فروش كنند تا از ارزش آنها كاسته نشود و قيمت آنها به روز حساب شود و رونق و كسب و كار از بين نرود.
«سيد حسين موسوي‌شوكه»، كارشناس قرآن كريم استان خوزستان، مؤمن واقعي را كسي مي‌داند كه عامل به كار صالح باشد. اين در حالي است كه يكي از شاخصه‌هاي آشكار كار و تلاش نيز بي‌نيازي از ديگران است كه باعث ايجاد عزت در انسان ميشود؛ بي‌شك عزت انسان حاصل نمي‌شود، مگر اينكه براساس عمل صالح فرد باشد.
وي مي‌گويد: دين مبين اسلام هميشه و در همه حال، انسان را به كار و تلاش تشويق ميكند. انسان نيز بايد در مسير اعتلا و سربلندي جامعه و دستيابي به اقتصاد مدرن و اداي حق و حقوق افراد جامعه گام بردارد. از مهمترين لازمه‌هاي كار و تلاش در جامعه، مي‌توان نزديك شدن به خداوند را عنوان كرد، اين اصل مهم، از تعاليم پيامبران و اهل‌بيت(ع) به افراد بشر رسيده است، چنانچه پيامبر اكرم(ص) بر دستان كارگر بوسه مي‌زد و همين امر، ارزش كار و كارگر را مشخص مي‌كرد.
موسوي تصريح ميكند: خداوند سبحان در سوره «ملك» آيه 15 مي‌فرمايد: «هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا وَ كُلُوا مِن رِّزْقِهِ وَ إِلَيْهِ النُّشُورُ»، «اوست كسى كه زمين را براى شما رام گردانيد، پس در فراخناى آن رهسپار شويد و از روزى [خدا] بخوريد و رستاخيز به سوى اوست.» يعني اينكه وقتي انسان روي دوش زمين سوار شد به اين معني بود كه زمين‌شناسي و معدن‌شناسي كند و با اين كارها روزي بگيرد و به عالمي كه بهشت نام دارد، راه يابد.
كارشناس فعاليت‌هاي قرآني خوزستان، ادامه مي‌دهد: براي رسيدن به بهشت در وهله اول بايد راه نزديك شدن به خدا را شناخت تا بتوان در نعيم ابدي راه يافت. يكي از راه‌هاي نزديك شدن به خدا همان كار و تلاش است، اگر مؤمن با عمل صالح آميخته شود به بهشت و خداوند نزديك ميشود؛ در سوره «محمد»، خداوند داستان بهشتي كه به افراد صالح در دنيا وعده داده شده را بيان ميكند، خداوند انسان را روي زمين خلق كرد و براي امري بسيار مهم و هدفي بزرگ، همه چيز را تسخير كرده است كه در خدمت او باشد تا گنج‌هاي زمين را با انواع و اقسام آن استخراج كند.
كارشناس قرآني خوزستان افزود: در تعاليم ديني اسلام و انبياء بسيار تأكيد شده كه كار و تلاش عامل اصلي موفقيت انسان براي رسيدن به درجات والا در زندگي انبياي الهي است و در آيات 97 سوره «نخل»، 77 سوره «قصص»، 13 سوره «سباء»، 115 سوره «آل‌عمران» به كار و تلاش اشاره شده است.
موسوي ادامه داد: تاريخ بيانگر اين مدعا بوده كه حضرت آدم(ع) كشاورز بوده است، حضرت داود آهنگري مي‌كرد، حضرت عيسي(ع) نقاش بوده و حضرت محمد(ص) نيز به چوپاني و تجارت مي‌پرداخت، اينها از اصولي‌ترين راه‌هاي رسيدن به پله‌هاي عزت و شرف دنيا و آخرت هستند.
وي تصريح ميكند: بزرگان دين، كار و تلاش را مايه پيشرفت و محقق شدن وظايف كاري عنوان كرده‌اند، به كار و تلاش شرافتمندانه نيز تأكيد بسياري شده است. تقليد از بزرگان ديني در كارهاي اقتصادي، فرهنگي، سياسي، اجتماعي و ... به همه افراد توصيه شده است تا بتوان به قله‌هاي پيشرفت دست يافت و بهره‌گيري از تجربيات علمي و راه و روش‌هاي سپري شده توسط افراد موفق مي‌تواند در اين مدعا تأثيرگذار باشد.
به گفته كارشناس فعاليت‌هاي قرآني خوزستان، خداوند سبحان در آيه 75 سوره «طاها» فرموده است: «وَمَنْ يَأْتِهِ مُؤْمِنًا قَدْ عَمِلَ الصَّالِحَاتِ فَأُوْلَئِكَ لَهُمُ الدَّرَجَاتُ الْعُلَى»، «و هركه مؤمني به نزد او رود در حالى كه كارهاى شايسته انجام داده باشد، براى آنان درجات والا خواهد بود.» يعني اينكه جايگاه اهل ايمان در بهشت است، اما كسب درجه و جايگاه بهشت مربوط به تزكيه نفس و تلاش و فعاليت افراد است، افراد بايد خود را از آلودگي‌ها پاك كنند و در اين آيه، ايمان با عمل صالح مقرون شده است و ايمان بدون عمل و تلاش هيچ نتيجه و ثمري ندارد.
موسوي ادامه مي‌دهد: عزت، موهبت الهي است كه ذات مقدس باري‌تعالي به انسان مخلص و مؤمن عطا ميكند، اصل بي‌نيازي نيز در باعزت زندگي كردن افراد به دست مي‌آيد، امام علي(ع) نيز فرموده است: «من اعتز بغيرالله هلك العز»، «اگر كسي در غير خداوند، عزت را طلبيد، عزت او را از بين مي‌برد و باعث هلاك او ميشود.»
حجت‌الاسلام «محمدحسين محمدي»، معاون حوزه عمليه رامهرمز،مي‌گويد: در آيه 71 سوره «نحل» اشاره زيبايي به كار و تلاش شده است. در اين آيه، همه افراد به فعاليت دعوت شده‌اند و تأكيد شده كه كار و تلاش افراد تؤام با تقوا باشد، افراد بايد تقواي الهي را در هر مكان و زماني مدنظر قرار دهند. در آيات و روايات اسلامي به اهميت كار و تلاش اشاره فراواني شده است. آيه 27 سوره «شوري» نيز به اين مهم تأكيد دارد؛ اين آيه شريفه بيان ميكند كه انسان هر كاري انجام دهد، اعمال و نتيجه آن متوجهش ميشود.
وي مي‌افزايد: وقتي انسان دچار فقر و محروميت ميشود، مي‌تواند با كار و تلاش از اين حالت خارج شود، از سويي ديگر، اين سستي و تنبلي را در پيش گيرد و در همان حالت بماند. با توجه به مفهوم و تفسير اين آيه در جلد 20 تفسير نمونه، كمبود‌ها و محروميت‌هاي انسان در مسير زندگي‌اش، نتيجه اعمال اوست. اگر نهايت تلاش خود را به كار گيرد ولي باز هم به موفقيت دست نيابد و حس كند كه درها به رويش بسته شده است، نبايد پشيمان شود.
محمدي تصريح ميكند: در اين ميان، بنده بايد بداند كه همه چيز به طور مطلق از آن خداوند است و نبايد نااميد شود، بلكه بايد بيش از اين تلاش كند و ناسپاسي به درگاه خداوند نداشته باشد. در اين‌باره آيات و روايات زيادي آمده كه مؤمنان بايد صبح زود براي كار و تلاش از خانه خارج شوند. همچنين دعاي كسي كه سالم است، اما كار نكند، مستجاب نخواهد شد، بايد براي طلب روزي، صبح زود از خانه خارج شد.
وي ادامه مي‌دهد: در برخي آيات و روايات ديگر اسلامي، رزق و روزي از آن خداوند است و خداوند فرموده: «بنده هر چه تلاش كند، من تشخيص مي‌دهم كه به هركسي چه چيزي بدهم و چه چيزي ندهم.» بر اساس آيات، نبايد اين شبهه پيش آيد كه بندگان در پي كار و تلاش نباشند. بلكه با مراجعه به روايات اسلامي مي‌توان دريافت كه انسان نمي‌تواند با حرص و ولع در پي كار و تلاش باشد و خود را اذيت كند. ديگر اين كه افراد نبايد زهد را پيشه خود قرار دهند و از كار و تلاش دست كشند و فقط به دعا بپردازند. اسلام از افراط و تفريط دوري مي‌جويد، كار و تلاش بايد متعادل باشد.
معاون حوزه عمليه رامهرمز، اظهار ميكند: در آيه 75 سوره «طاها» نيز، مقصود از كار و تلاش، عمل صالح افراد است. خداوند در اين باره فرموده: «هركس با ايمان، نزد من آيد و عمل صالح انجام دهد، درجات عالي مي‌يابد.» همچنين در آيات ديگر اين سوره، افراد خطاكار، در محضر خداوند در آتش دوزخ نه مي‌ميرند و نه زندگي ميكنند، بلكه دچار عذاب مي‌شوند. آيه ديگر سوره «طاها» نيز اهل بهشت را افرادي معرفي ميكند كه بقاي جاويد مي‌يابند، آنها به دنبال عمل صالحي هستند كه پيش از ورود به بهشت فرستاده بودند. پاداش آنها، پاداش پاكي آنها است.
آيه 75 سوره «طاها»، اشاره به اعمال نيك و بد افراد دارد. همچنين كار و تلاش بايد با تقوا همراه باشد، و افراد از حرص و طمع دور باشند؛ كار و تلاش بايد حلال باشد تا نمونه بارز عمل صالح باشد.
حجت‌الاسلام «عبدالحسين شوشتري»، نماينده ولي‌فقيه در ناحيه سپاه پاسداران شوشتر، مي‌گويد: در دين اسلام بازنشستگي نداريم، در سوره «جمعه» نيز به اين نكته اشاره ميشود كه افراد حتي در روز جمعه نيز بايد فعاليت كنند؛ البته با قبول به پايان رسيدن دوران فعاليت افراد و جايگزيني نيروهاي جوان، فرد بايد در كار و جايگاه ديگري فعاليت خود را ادامه دهد. كار كردن و داشتن شغلي آبرومند، وسيله امرار معاش و تأمين مايحتاج زندگي است كه باعث ايجاد شخصيت، استقلال، عزت و حس اعتماد به نفس در افراد ميشود.
وي مي‌افزايد: افراد با حاصل دسترنج خود نه تنها امرار معاش ميكنند، بلكه احساس افتخار، عزت و سربلندي ميكنند و خود را عضو فعال و تأثيرگذاري در جامعه مي‌دانند، در مقابل افراد بيكار احساس سرخوردگي و ضعف ميكنند.
به گفته شوشتري، افراد بيكار در نزد ديگران خود را عضوي بي‌فايده در جامعه تلقي ميكنند؛ خود افراد بيكار در تصميم‌گيري اجتماعي، مشاركت جدي نخواهد داشت و آثار مخرب بيكاري در جامعه بدبيني‌هاي غير واقع‌بينانه به ديگران و پيامدهاي ناگوار را به همراه دارد.
نماينده ولي‌فقيه در ناحيه سپاه پاسداران شوشتر، تصريح ميكند: كار و تلاش، وظيفه اجتماعي است، حتي اگر شخص هيچ احتياج مالي نداشته باشد، مسئوليت اخلاقي ايجاب ميكند كه بيكار نباشد و در اين ارتباط 360 مرتبه در قرآن كريم به صراحت به اهميت كار و تلاش اشاره شده است.
خداوند سبحان در آيه 23 سوره «روم» مي‌فرمايد: «وَ مِنْ آيَاتِهِ مَنَامُكُم بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَابْتِغَاؤُكُم مِّن فَضْلِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَسْمَعُونَ»، «و از نشانههاى [حكمت] او خواب شما در شب و [نيم] روز و جستجوى شما [روزى خود را] از فزونبخشى اوست در اين [معنى نيز] براى مردمى كه مىشنوند، قطعاً نشانههايى است.» همچنين در آيه 73 سوره «قصص» به اين مهم اشاره شده است. در اين آيات در كنار نعمت خواب و شب و روز، مسئله كار و تلاش مطرح شده است و آن را به عنوان سنتي ذكر ميكند كه بندگان خود را درباره آن سپاس گويند.
شوشتري ادامه مي‌دهد: نكته مهمي كه درباره كار و تلاش آمده اين است كه جايگاه مؤمن، بهشت است، كسب درجات بهشت نيز با اعمال صالح افراد مرتبط است و ممكن است كسي در دنيا خيلي زحمت بكشد، اما ايمان نداشته باشد و كار و تلاشش براي خدا نباشد، اين كار او ارزش ندارد. براساس آيه‌اي از قرآن كريم تأكيد شده كه در بحث كار و تلاش، افراد بايد به خداوند ايمان داشته باشند و عمل فرد بايد صالح باشد؛ با كار و عمل صالح و مفيد، مي‌توان نياز جامعه را تأمين كرد.
نماينده ولي‌فقيه در ناحيه سپاه پاسداران شوشتر، تاكيد ميكند: در عمل صالح نيز اهم و مهم وجود دارد و درباره عمل صالح بعد از ايمان به خداوند، تشخيص عمل صالح مهم است؛ ديگر اين كه بتوان به عمل صالح پايبند بود. استقامت در راه عمل صالح نيز سومين موردي است كه بايد موردنظر قرار گيرد.
وي مي‌گويد: براساس آيات و روايات اسلامي، مؤمنان شاغل، محبوب خداوند هستند. اسلام، پاداش كساني را كه در راه تأمين معاش خود و خانواده تلاش ميكنند، هم‌سنگ پاداش مجاهدان و رزمندگان خدا مي‌داند.
شوشتري با اشاره به اينكه امام صادق(ع) در حديثي مي‌فرمايد: «الكاد علي عياله، كلمجاهد في‌سبيل‌الله.» افزود: پيامبر اكرم(ص) زماني كه از جنگ تبوك به مدينه بازگشت، با «سعد انصاري» كه نتوانسته بود همراه پيامبر اكرم(ص) به جنگ برود، مواجه شد و دستان خشك و ترك‌خورده سعد انصاري را ديد، دليل را از او پرسيد، سعد پاسخ داد كه براي تأمين مايحتاج اهل و عيالم با طناب و بيل كار مي‌كنم. پيامبر بر دستان او بوسته زدند و فرمودند: «اين دستي است، كه در آتش جهنم نمي‌سوزد.»، از سوي ديگر افراد بيكار و كساني كه بار زندگي خود را بر دوش ديگران مي‌اندازد، مورد لعن و نفرين اولياي اسلام هستند.
وي مي‌افزايد: پيامبر اسلام(ص) فرمودند: «كسي كه بار زندگي خود را بر ديگران بياندازد ملعون است.»
«كد كد العبد، ان احبيتُ انت تصبح حراو قطع الامال من مال بني‌آدمَ طُرا؛ يعني اگر مي‌خواهي آزاد زندگي كني مثل بردگان تلاش كن و آرزويت را از مال ديگران به طور كلي قطع كن لاتقل ذا مكسب يزري، فقصد الاناس ازرا
انت ما استيقنت عن غيرك علي‌الناس قدرا
نگو كه اين كار مرا پست ميكند، زيرا درخواست از مردم خرد كننده‌تر است.
زماني كه از ديگران مستغني و بي‌نياز باشي از همه مردم ارجمندتر هستي.
«فاطمه برهاننيا»، مدرس حوزه علميه بندر امام خميني(ره)، كار و تلاش از ديدگاه اسلام، نوعي عبادت مقدس به شمار مي‌آيد كه مكمل و محرك معنوي سير انسان مسلمان است و روايات و آيات اسلامي نيز گواه اين مسئله است كه بدترين شخص نزد خداوند، كسي است كه براي انجام امور روزانه كار و تلاش نكند.
وي اظهار ميكند: خداوند سبحان، برترين عمل را عملي مي‌داند كه باعث نزديكي به او شود، به گفته اميرالمؤمنين علي(ع) نيز برترين نوع عمل آن است كه مبتني بر قوانين اسلامي باشد و شارع مقدس، آن را براي سلامتي جامعه، زيان‌آور ندانسته باشد و نزديكي بشر به خداوند برترين عمل از ديدگاه قرآن عنوان شده است. اسلام دين كار و فعاليت و آيين سعي و عمل است؛ تمام مردم براي تأمين زندگي با عزت و شرافتمندانه در تلاش و كوشش هستند و در دين اسلام، كساني كه از كار شانه خالي كنند و براي تأمين مايحتاج زندگي خود، به دنبال كار و تلاش نباشند، مورد انزجار قرار مي‌گيرند؛ در حقيقت دين اسلام نسبت به تأمين دنيا و آخرت انسان‌ها، بسيار حساس بوده و سفارش كرده است.
مدرس حوزه علميه بندر امام خميني، ادامه داد: در اين ميان، اسلام دو چيز را مدنظر قرار داده است و مسلمانان را به انجام آن تشويق و ترغيب ميكند؛ اول، كار و تلاش فراوان براي امور دنيوي و اخروي و دوم، سخت‌كوشي و مقاومت در مقابل سختي‌ها.
امام صادق(ع) در حديثي، بدترين مردم نزد خداوند را فردي مي‌داند كه در شب، مانند مرداري در رختخواب افتاده باشد و در روز، عمرش را به بطالت بگذراند و تلاش نكند و بخواهد كه از دسترنج مردم استفاده كند.
مدرس حوزه علميه بندر امام خميني، مي‌گويد: كار و تلاش، وسيله كسب روزي حلال ميشود و عزت‌مندي مسلمانان را به همراه دارد؛ ارتزاق از دسترنج مردم، زشت و ناپسند است و بيكاري، سرمنشأ نادرستي و فساد در جامعه خواهد بود. امام علي(ع) در حديثي فرمودند: «اگر تن دادن به شغل و كار، مايه زحمت و رنج است، بيكاري دائمي نيز باعث فساد و نادرستي ميشود.»، اهميت كار در جامعه اسلامي، ريشه در اعتقادات اسلامي دارد و در آموزه‌هاي ديني، سعي و تلاش براي اداره زندگي و خانواده، به مانند جهاد در راه خدا تشبيه شده است.
وي ادامه مي‌دهد كه در مكتب اسلام، دستورات متعددي وارد شده و از مجموع آنها مي‌توان به ديدگاه اسلام درباره كار و تلاش پي برد. قداست شغل در دين اسلام مورد توجه است. پيامبر اسلام(ص) نيز در اين باره فرموده «اگر عبادت 70 بخش دارد، برترين آن طلب روزي حلال است.»
به گفته برهاننيا، وجوب كسب معيشت از مهمترين موارد اهميت كار و تلاش در اسلام است. كار و تلاش، باعث رشد عقلاني ميشود. امام صادق(ع) نيز در اين باره مي‌فرمايد: «تجارت، عقل را رشد مي‌دهد.»
وي مي‌افزايد: كسب آ‌رامش روحي و سلامت جسمي از ديگر مواردي است كه به دنبال كار و تلاش به دست مي‌آيد، برطرف شدن فقر و تأمين اجتماعي نيازمندان نيز از عواقب توجه به كار و تلاش عنوان شده است، چنانچه امام باقر(ع) در اين باره فرمودند: «هركس براي بي‌نيازي از مردم و تلاش براي رفاه خانواده و خيرخواهي، به همسايه خود در طلب مال و امكانات برآيد، روز قيامت در حالي محشور ميشود كه صورتي همچون بدر درخشان خواهد داشت و خداوند را ملاقات ميكند.»
مدرس حوزه علميه بندر امام خميني، ادامه مي‌دهد: مقام معظم رهبري نيز در بياناتي خطاب به كارگران اظهار كرد: «من به شما كارگران سفارش مي‌كنم در هر بخش و جايي كه مشغول هستيد، كار را عبادت بدانيد، كاري كه براي توسعه و پيشرفت كشور مي‌كنيد، يك عبادت قطعي است.»
وي مي‌گويد: در قرآن كريم، كسب رزق و روزي به چند دسته تقسيم شده است؛ كارهاي «حرام» به مانند تهيه و توليد شراب كه رد شده است، كار دوم كارهاي «مباح» كه انجام دادن و يا ندادن آن فرقي نمي‌كند، گروه سوم، كارهاي «مستحب» كه به نفع جامعه هستند، دسته چهارم كارهايي هستند كه اسلام، آنها را نهي كرده است و بهتر است كه انجام نشوند و كارهاي «مكروه» نامگذاري شده‌اند، گروه پنجم كارهاي «واجب» هستند كه بايد فرد، آنها را انجام دهد.
موضوع: جايگاه كار و تلاش در آموزه هاي ديني
در مكتب نوراني اسلام، علاوه بر تبيين اهميّت و جايگاه كار و مقام كارگر و تشويق به كار و تلاش به فوايد و اثرات كار نيز اشاره شده است.
جداي از نقش كار در سلامت جسمي و روحي انسان كه علم و تجربه آن را ثابت كرده است، در روايات معصومين (ع) به مواردي ديگر از جمله نقش كسب و كار در حفظ دين، ايجاد عزّت نفس، افزودن عقل و هوش، رسيدن به اجر و پاداش اخروي به عنوان يك عبادت مهم اشاره شده است. به نقش عبادي كار با سه روايت از پيامبر (ص) در ابتداي مقاله اشاره كردم و اكنون به نقل چند روايت ديگر مي پردازيم:
امام صادق (ع) : «التجاره تزيد في العقل» .
تجارت كردن خود را مي افزايد. (صدوق، 1404، ج3، ص191)
پيامبر (ص) : «انّ المؤمن إذا لم يكن له حرفه يعيش بدينه» .
همانا مومن اگر شغل و حرفه اي نداشته باشد، دين خود را وسيله ي امرار معاش مي كند. (آرام، 1380، ج5، ص490)
پيامبر (ص): «نعم العون علي تقوي الله الغني».
توانگري نيكو ياوري است براي پرهيزگاري از خدا. (مجلسي، 1403، ج74، ص155)
امام صادق (ص): «نعم العون الدنيا علي الاخره».
خوب ياوري است دنيا براي آخرت. (همان، ج70، 62)
وي گفت: بيانات رهبري تمام بخش هاي اقتصادي جمهوري اسلامي اعم از بخش خصوصي و دولتي را در بر مي گيرد و همه مسوولين، صاحبان صنايع و اقشار مردم در تحقق آن مي توانند نقشي اثرگذار داشته باشند.
قاضي پور يادآور شد: توليد داخلي زماني مي تواند نظر مشتريان را به سوي خود جلب كند كه هم به لحاظ كمي وهم به لحاظ كيفي ارتقاء يافته و توان رقابت با كالاهاي خارجي را داشته باشد.
وي با عنوان اينكه حضور غير معمول كالاهاي خارجي در بازار داخلي ضربات جبران ناپذيري را بر توليد داخلي وارد و موجب نااميدي توليد كنندگان داخلي و افزايش نرخ بيكاري در كشور مي شود، افزود: با ايجاد تعادل بين صادرات و واردات بايد اين مساله در سال توليد ملي و حمايت از كار و سرمايه ايراني حل شود.
نماينده مردم اروميه در مجلس شوراي اسلامي گفت: با ورود هر كالاي خارجي به بازارهاي داخلي خانواده اي به مشكل بيكاري گرفتار شده و تبعات شوم آن گريبانگير خانواده ها مي شود.
قاضي پور پديده قاچاق را يكي از مهمترين معضلات اقتصادي كشور دانست و اظهاركرد: با تحقق شعار توليد ملي و حمايت از كار و سرمايه ايراني پديده شوم قاچاق نيز به مرور كم رنگ شده و اقتصاد كشور به سمت سلامتي و شكوفايي حركت خواهد كرد.
وي مقابله با تحريم هاي دشمنان را نيز يكي ديگر از دستاوردهاي مهم تحقق شعار توليد ملي و حمايت از كار و سرمايه ايراني عنوان كرد و گفت: با شكوفايي اقتصاد و تقويت بنيه هاي توليد و سرمايه گذاري، تحريم ها عملا خنثي شده و اين حربه از دست دشمن گرفته خواهد شد.
قاضي پور با اشاره به نقش مردم و مصرف كنندگان در تحقق منويات رهبر معظم انقلاب اضافه كرد: هر ايراني كه دل در گرو دين و ملت و رهبري دارد بايد با خريد و استفاده از كالاهاي ايراني، موجبات توسعه اقتصادي و خود كفايي كشور را فراهم كند.
نماينده مردم اروميه در خانه ملت تاكيد كرد: در چنين شرايطي است كه كالاهاي ايراني مي تواند با اقتدار در بازارهاي جهاني حضور يافته و در جايگاهي كه در شان ملت ايران است، قرار گيرد.
وي اظهاركرد: غريب ماندن كالاي ايراني در بازار هاي داخلي و خارجي، سرمايه ايراني را به جيب توليد كنندگان خارجي سرازير كرده و ركود صنايع و توليد داخلي را فراهم مي كند.
وي تصريح كرد: كالاي ايراني زماني توان رقابت در بازارهاي داخلي و خارجي را پيدا مي كند كه به لحاظ كيفيت چيز كمي از كالاهاي مشابه خارجي نداشته باشد كه لازمه اين امر نيز توجه به استاندارد هاي ملي و جهاني، استفاده از فن آوري ها نو در مراحل طراحي، ساخت و بسته بندي، نوسازي صنايع و بازاريابي مناسب است.
قاضي پور اضافه كرد: ايران اسلامي همچنانكه در 33 سال پس از انقلاب مسايل و مشكلات بسيار بزرگي را از سر راه انقلاب و اسلام برداشته توان و ظرفيت آن را دارد كه در عرصه اقتصادي نيز سرآمد كشورهاي جهان باشد.منبع:ايرنا
با توجه به اينكه حضرت آقا سال ۹۱ را سال " حمايت از توليد ملي " نام نهاده اند، لازم ديدم نكاتي را بر اساس ديده ها و شنيده ها و تخصص بنويسم، اميد است امسال ،مسئولين امر مطالبات حضرت آقا را تمام و كمال و به نحو احسن اجرايي نمايند و در پايان سال ۱۳۹۱ خشنودي و رضايت را در چشمان ايشان ببينيم:
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
در دنياي امروز ايجاد زنجيره يكپارچه محصولات كه بر سياست‌هاي همبسته و منسجم مبتني باشد از اهميت بالايي برخوردار است. زيرا تنها براساس اين بسته سياستي است كه مي‌توان انتظار به هم پيوستن حلقه‌ها و ايجاد زنجيره كامل توليد تا مصرف را داشت.
به طور مثال در كشورمان از جمله بخشهاي سياست‌گذاري كه نيازمند تصميم‌گيري واحد است تنظيم بازار و به ويژه بازار كالاهاي كشاورزي است. چنانكه متولي سياست‌گذاري امر توليد، وزارت جهاد كشاورزي و متولي سياست‌هاي تنظيم بازار وزارت بازرگاني است. اين رويه در مورد تنظيم بازار بسياري از كالاهاي صنعتي نيز وجود دارد.
با بحث ادغام، اتفاق مهمي در بخش سياست‌گذاري صنعت، معدن و بازرگاني روي داد، و همانطور كه رئيس‌جمهور نيز بر آن تاكيد داشتند ادغام دو وزارتخانه سبب اتخاذ سياست هاي واحد و در نتيجه موجب افزايش سرعت توليد و همچنين مانع ورود كالاهاي غيركيفي كه مخل رشد توليد در كشور است، ميشود.
براين مبنا وزارتخانه جديد متولي سياست‌گذاري امر توليد است، چرا كه پايه و اساس ساختار اقتصادي ايران توليد است. البته اين مطلب به معناي بي‌ارزش بودن تجارت و خدمات نيست چراكه منظور از توليد آن توليدي است كه براي بازارهاي هدف صورت ميگيرد و پايه پيشرفت ايران ميشود.
لذا در شرايطي كه مهم ترين ماموريت ما ساختن ايران و مقدس‌ترين كار و مجاهدت تلاش براي پيشرفت و آباداني كشورمان ايران است، توليد كيفي و توليد صاداراتي بايد به صورت جدي مورد توجه باشد.
از اين رو در وزارتخانه جديد ادغامي، سياست‌هايي اتخاذ خواهد شد كه به رشد و شكوفايي بخش توليد كمك كند. اما اين به تنهايي كافي نيست و مي‌بايستي براي حلقه‌ي بعدي يعني «بازار» كه شامل دو بخش بازار داخلي و خارجي (صادرات كالا) است نيز سياست‌گذاري مناسبي صورت گيرد؛ ضمن اينكه مي‌بايست اين مهم را در خاطر داشت كه امروزه بخش مهمي از سياست دنيا را مناسبات اقتصادي و در وهله اول مناسبات توليدي رقم مي‌زند، لذا ما نه تنها بايد نيازهاي خودمان را توليد كنيم بلكه بايد بتوانيم در بازارهاي جهاني جايگاه ممتازي را به خود اختصاص دهيم، چراكه اين امر شايستگي يك ملت را گواهي مي‌دهد. فضاي ادغام كنوني، گام مهم و اساسي صيانت از توليد داخلي با رويكرد حضور در بازارهاي جهاني است.
ديگر آنكه ارتقاء توليد و حضور در بازارهاي جهاني علاوه‌بر كسب موفقيتي اقتصادي، سبب ارتقاء جايگاه و مرتبه سياسي كشورمان آنهم در كوران فشارهاي بين‌المللي و فضاي تحريمي است.
بايد يادآور شد كه بر اساس آمار ارائه شده، ميزان صادرات غيرنفتي در سال 83 حدود 2/7 ميليارد دلار بود كه كمتر از نيمي از آن صادرات صنعتي بود. اين در حالي است كه اين ميزان در سال 89 از مرز 32 ميليارد دلار گذشت كه سهم صادرات محصولات صنعتي و معدني در اين بين بيش‌از 60درصد بوده است. اين ميزان صادرات ريشه در رشد و شكوفايي توليدات صنعتي و معدني داشته‌است، چنانكه شاهد رشد 4 برابري سرمايه‌گذاري در بخش توليد و رشدهاي 45 درصدي در توليد سيمان، 36 درصدي در توليد محصولات فولادي، 33 درصدي در توليدمس، 82درصدي در توليد سنگ‌آهن و... در طي برنامه چهارم در مقايسه با برنامه‌سوم توسعه آنهم در سخت‌ترين شرايط تحريمي و بحران اقتصادي جهان بودهايم و با توجه به آخرين آمار از سال ۱۳۹۰ صادراتغير نفتي به بيش از ۴۵ مليون دلار رسيده است.
نكته مهم ديگر، همخواني سياست حمايت از توليد داخلي همسو با سياست هاي بازرگاني و تجاري كشور است. اكنون بايد همنوايي دقيقي بين اين سياست‌ها برقرار باشد كه در وهله اول، حمايت از توليد داخل را به همراه داشته باشد و از سوي ديگر رضايت مصرف‌كننده را موجب شود. از اين رو اتفاق بعدي كه در وزراتخانه ادغامي روي خواهد داد تهيه و تدوين سياست‌هاي جامع حمايت توام از توليدكننده و مصرف‌كننده است.
نكته ديگر آن كه، با وجود ادغام وزارتخانه‌هاي صنايع و معادن و بازرگاني و تمركز سياست‌هاي توليد و بازرگاني، هنوز تمام اهرم‌هاي صيانت از توليد داخلي در اختيار اين وزارتخانه قرار ندارد. از آن جمله مي‌توان به ابزار پولي، مالي و ارزي اشاره نمود. به نظر مي‌رسد در شرايط فعلي هم‌راستا بودن اين سياست‌ها در جهت حمايت از توليد داخلي ضروري است. بنابراين تحقق اين مهم ضرورت حضور هرچه پررنگ تر وزارتخانه جديد را در نهادهاي تصميم‌گير ايجاب ميكند كه با مساعدت رياست جمهور و رويكرد موافق مجلس محترم و در سايه تلاش‌جمعي همكاران وزارتخانه جديد قابل دستيابي است.
شايان ذكر است كه تاكيد بر محوريت توليد و قرار گرفتن سياست هاي وارداتي در خدمت اين بخش براساس رهنمودهاي مقام معظم رهبري است كه براين اصل تاكيد كردند كه مديريت واردات بايد در خدمت توليد و صادرات باشد و بايد مانع هرگونه واردات غير ضرور و غيرمفيد به كشور شد.
منبع:tahnif
موضوع:راهكارهاي
گروه اقتصادي برهان/ امين عسگري؛ نوروز امسال نيز همچون سالهاي گذشته با پيام رهبر فرزانه انقلاب آغاز گشت و ايشان نيز به مانند سنوات قبل، براي سال جديد شعاري معين نمودند. اما در اين ميان و به رغم هياهوي رسانهاي كه در رابطه با نام خاص سال در ابتداي هر سال صورت ميگيرد اين نگراني وجود دارد كه فلسفه و مضمون و مغز شعارهاي تعيين شده مورد غفلت قرار بگيرد و با آن برخوري تشريفاتي گردد و در نهايت اين اقدام، يك سنت و رسم حسنه براي تبرك و تيمن شروع سال جديد تلقي گردد.
اين در حالي است كه نفس اين عمل يعني نامگذاري و برگزيدن شعار براي يك سال، از ديدگاه علوم راهبردي موضوعي جدي و گاه لازم تلقي ميشود به طوري كه در بسياري از موارد يك سازمان و نهاد و حتي يك حركت و جريان را از طريق شعارهاي مطرح شده‌اش مورد نقد محتوايي قرار مي‌دهند و صد البته عملكرد آن را نيز با ميزان تحقق همان شعار مورد سنجش قرار مي‌دهند.
از اين منظر شايد بتوان طرح يك شعار و ناميدن يك سال را به نامي خاص، نشانه‌اي از عزم و اراده‌‌ي رهبري يك نظام براي هدفمند نمودن حركت و سو گيري مجموعه‌‌ي نظام و نيز هدفمند نماياندن به ناظران بيروني تلقي نمود.اما آنچه كه بيش از خود اين اقدام اهميت دارد و نام و شعار امسال را قدري با قبل متفاوت ساخته است، نحوهي طرح آن است. به طوري كه اين تفاوت هم در مقدمه‌چيني و طرح مسأله و هم به هنگام تشريح ابعاد آن كاملاً به چشم مي‌‌خورد.گروه اقتصادي برهان/ امين عسگري؛ نوروز امسال نيز همچون سالهاي گذشته با پيام رهبر فرزانه انقلاب آغاز گشت و ايشان نيز به مانند سنوات قبل، براي سال جديد شعاري معين نمودند. اما در اين ميان و به رغم هياهوي رسانهاي كه در رابطه با نام خاص سال در ابتداي هر سال صورت ميگيرد اين نگراني وجود دارد كه فلسفه و مضمون و مغز شعارهاي تعيين شده مورد غفلت قرار بگيرد و با آن برخوري تشريفاتي گردد و در نهايت اين اقدام، يك سنت و رسم حسنه براي تبرك و تيمن شروع سال جديد تلقي گردد.
اين در حالي است كه نفس اين عمل يعني نامگذاري و برگزيدن شعار براي يك سال، از ديدگاه علوم راهبردي موضوعي جدي و گاه لازم تلقي ميشود به طوري كه در بسياري از موارد يك سازمان و نهاد و حتي يك حركت و جريان را از طريق شعارهاي مطرح شده‌اش مورد نقد محتوايي قرار مي‌دهند و صد البته عملكرد آن را نيز با ميزان تحقق همان شعار مورد سنجش قرار مي‌دهند.
از اين منظر شايد بتوان طرح يك شعار و ناميدن يك سال را به نامي خاص، نشانه‌اي از عزم و اراده‌‌ي رهبري يك نظام براي هدفمند نمودن حركت و سو گيري مجموعه‌‌ي نظام و نيز هدفمند نماياندن به ناظران بيروني تلقي نمود.اما آنچه كه بيش از خود اين اقدام اهميت دارد و نام و شعار امسال را قدري با قبل متفاوت ساخته است، نحوهي طرح آن است. به طوري كه اين تفاوت هم در مقدمه‌چيني و طرح مسأله و هم به هنگام تشريح ابعاد آن كاملاً به چشم مي‌‌خورد.
ايشان به هنگام طرح مسأله و در تبيين دلايل نامگذاري اين سال؛
اول، به ارايه‌ي تصويري از وضع موجود و مطلوب حوزه‌هاي مختلف حاكميتي در كشور پرداختند و با اتكا به دلايل مختلف و برشمردن ضعف‌ها و قوت‌ها، حوزه‌ي اقتصاد را همچون سال گذشته نسبت به ساير حوزه‌ها بيشتر نيازمند توجه دانستند.
دوم، به بررسي تهديدها و فرصت‌هاي مختلفي كه در پيش روي اقتصاد ايران قرار دارد پرداختند.
سوم، بر اين موضوع تاكيد كردند كه طرح اين شعار پس از بررسيهاي متعدد كارشناسي و مشورت‌هاي فراوان با متخصصان حوزه‌هاي مختلف صورت گرفته است.
همچنين تفاوت مهم ديگري كه در طرح شعار امسال مشهود بود نحوهي تشريح واكاوي ابعاد موضوع با نگاهي سيستمي و ارايه‌ي رهنمودهاي متعدد براي اجرايي ساختن آن بود. دليل اين امر را نيز بايد تجربه و ذهنيت ايشان از ساليان گذشته و نحوهي مواجهه با نام و شعار سال دانست. متاسفانه در طي سالهاي قبل بسياري از مديران اجرايي و مسوولين نظام نامگذاري سال را صرفاً يك اقدام نمادين و نه يك حركت استراتژيك تلقي مينمودند. مروري بر اقدامات متداولي كه در واكنش به اين موضوع انجام ميگرفت مبين اين حقيقت تلخ است.
در بهترين حالت درهفته‌‌هاي نخستين هر سال، كارشناساني براي تبيين اين موضوع در رسانه‌ي ملي و در برخي مطبوعات به تبيين موضوع ميپرداختند و در سطح دستگاه‌‌هاي اجرايي نيز طي اولين جلسات بر ضرورت توجه به شعار سال و ساماندهي كليه‌ي اقدامات در راستاي آن تاكيد مي‌گرديد و ابلاغيه‌هاي متعددي نيز از سوي اين مراجع به دستگاه‌‌هاي تابعه صادر مي‌گرديد و در پي آن، در هر دستگاه كميته و كارگروهي براي اجرايي‌كردن و پي‌گيري آن تشكيل مي‌گرديد كه متاسفانه در بسياري از موارد خروجي اين كميته‌ها چيزي جز تصويب برگزاري يك همايش در ارتباط با موضوع و شعار سال نبوده‌است. به همين جهت است كه همه ساله در اوايل سال شاهد فراخوان‌‌هاي متعددي از دستگاه‌‌هاي مختلف در ارتباط با همايشي پيرامون شعار سال بودهايم.
البته با در نظر گرفتن فواصل زماني لازم، عمو ما برگزاري اين همايش‌ها در سه ماهه‌ي آخر سال انجام شده و طي آن كارشناسان و اساتيد دانشگاه با ارايه‌ي مقالاتي (بيشتر آكادميك و كمتر اجرايي) به بحث و تبادل نظر پيرامون شعار سال ميپرداختند كه مطابق روال بيشتر همايش‌هاي اين‌چنيني، عموم مقالات بر ضرورت موضوع و اهميت پرداختن به آن تاكيد ورزيده و در بهترين حالت موانع تحقق آن را مورد مداقه قرار ميدادند و لذا فرصت چنداني براي اقدام عملي و موثر باقي نمي‌ماند.
به‌طور مسلم مسايل گفته شده از نگاه رهبر انقلاب مخفي نمانده است و به عنوان مثال شايد به همين دليل بوده است كه بعد از سپري شدن سالي كه با نام مقدس مولاي متقيان ناميده شده بود، مجدداً سالي را به نام سيره عملي ايشان اختصاص دادند تا شايد منظور اصلي از نامگذاري سال‌ها درك گردد. اما اين بار شاهد آن هستيم كه نه فقط وظيفه تشريح دلايل و اهميت نامگذاري سال را به عهده گرفتند (و از اين رهگذر جلوي اتلاف صدها ميليون بودجهاي را كه قرار بود به اين موضوع اختصاص يابد گرفتند) بلكه راهكارهاي اجرايي شدن و موانع تحقق آن را نيز در قالب بررسي سيستمي مسأله و الزامات نگاه سيستمي به روشني بيان كردند.
در اين راستا و از همين رو بود كه ايشان بر اجراي اقداماتي همزمان در چند حوزه تاكيد نمودند. ايشان شرط موفقيت و عملي شدن اين شعار يعني حمايت از توليد داخلي را تلاش همزمان سه ركن اصلي و ذياثر يعني دولت، مردم و بازار (بخش خصوصي) عنوان نمودند كه در ادبيات توسعه اقتصادي از آنها به عنوان اضلاع سه‌گانه‌ي مثلث توسعه ياد ميشود.دليل اين تاكيد را بايد رويكردهاي يك‌جانبه و تك بعدي دولت‌مردان به مسأله توسعه اقتصادي در طول سالهاي گذشته دانست. به عنوان مثال برخي از دولتها بدون توجه به مردم گمان ميكردند كه تنها با اتكا بر بخش خصوصي و يا اصطلاحاً بازار، ميتوانند مشكلات اقتصادي را حل كنند.
برخي ديگر از دولتها نيز معتقد بودند كه با اولويت قرار دادن سليقه و اختيارات مردم و تلاش براي فرهنگ سازي و يا در اصطلاح، گفتمان سازي و فعال‌سازي تشكل‌هاي مردم نهاد و واگذاري فعاليت‌هاي سياسي و اقتصادي به آنان ميتوانند گره مسايل اساسي توسعه را بگشايند. بعضي از دولتها نيز بر اين باور بودهاند كه ايراد دولت‌هاي قبل غفلت از خود دولت و اركان و ساختار آن بوده است و لذا بيشترين تلاش و همت خود را مصروف اصلاح ساختار دولت و نيز كار و دوندگي بيشتر نمودند. اما همچنان كه پيش‌تر نيز يادآور شديم و در كلام رهبر انقلاب نيز به روشني منعكس گرديده است، بر اساس تفكر سيستمي در توسعه‌ي اقتصادي هيچ يك از اين نگرش‌ها كامل نبوده و تنها چيزي كه دستيابي به رشد و توسعه مستمر را تضمين ميكند، توجه و پاسداشت هر سه ضلع مثلث ياد شده ميباشد.
ناگفته نماند كه طرح نظريه اضلاع سهگانه نيز در واقع پاسخي به مسايل قديمي و ريشهدار علم اقتصاد است. از دير باز درباره جايگاه دولت ميان علماي اقتصاد بحث‌هاي زيادي در جريان بوده است كه روي ديگر اين سكه نقش بخش خصوصي و اساساً نظام بازار ميباشد. همچنين در اقتصاد سياسي بحث‌هاي فراواني پيرامون چگونگي ايفاي نقش مردم در توسعه‌ي اقتصادي صورت گرفته است. آنچه مسلم است تا زماني كه حدود و ثغور اضلاع سهگانه مشخص نگردد نظام اقتصادي سامان نمييابد.
به همين‌جهت است كه ايشان در بياناتشان ضمن تاكيد بر نقش موثر دولت، اين نكته را نيز به صراحت عنوان كردند كه وظيفه‌‌ي اصلي دولت حمايت و تأمين زير ساخت‌‌ها براي بخشهاي صنعت و كشاورزي است و در واقع با اين بيان نسبت به دولتي شدن بيشتر اقتصاد به بهانه‌ي حمايت از توليد هشدار دادند. روي ديگر اين موضوع حضور بخش خصوصي توان‌مند و فراگير است كه مطابق بيانات ايشان ايفاگر نقش اصلي در امر توليد ميباشد. در حقيقت نيز تنها بخش خصوصي است كه مي‌تواند با انگيزه‌ي بالاي اقتصادي و انجام محاسبات دقيق و بهره‌گيري از دانش روز، منابع را به شكل صحيح تركيب نموده و محصولي درخور سليقه بازار توليد نمايد.
مسأله‌ي قديمي ديگر، مسأله‌ي مديريت تقاضا است. در يك اقتصاد بسته بسياري از اقتصاددانان بر اين باور بودهاند كه براي هر ميزاني از توليد ، تقاضاي كافي وجود خواهد داشت و بنابراين نگراني از بابت ايجاد ركود و فروش نرفتن محصولات وجود نخواهد داشت. اما به دليل وجود تجارت خارجي به خصوص حجم بالاي واردات و نيز مسايلي همچون عدم شفافيت‌‌ها و تأخير‌هاي اطلاعاتي در بازار كه پرداختن به آنها از حوصله اين نوشتار خارج است اين امكان وجود دارد كه براي توليد فراوان داخلي تقاضاي كافي وجود نداشته‌باشد كه در اين صورت يا اقتصاد با ركود و در پي آن بيكاري مواجه ميشود و يا با دخالت دولت براي خريد محصولات مازاد، تورم گريبان اقتصاد را خواهدگرفت. ضمن اينكه اين‌گونه حمايت دولتي در بلند مدت از كيفيت محصولات داخلي نيز خواهد كاست. بنابراين تلاش صنعت‌گران و بازاريان و حمايت دولت تنها وقتي به ثمر خواهد نشست كه مردمان يك كشور خريد محصولات آن كشور را تضمين كنند و به عبارت ديگر براي توليدات داخلي تقاضاي كافي در داخل وجود داشته‌باشد.
از همين رو است كه ايشان نقش مهم مردم را در تكميل اين چرخه يادآور شدند و بر فرهنگ‌سازي به منظور ايجاد حس تفاخر به خريد و تملك توليد داخلي تاكيد كردند. اكنون كه كليات اين مسأله روشن گشته‌است بر رسانه‌ها و اصحاب قلم و نيز مبلغين و خطبا فرض است كه با همين نگاه سيستمي موضوع را دنبال نموده و زواياي مختلف آن و الزامات عملي آن را براي آحاد مردم و حتي مسوولين ارشد و مياني تشريح نمايند. از اين رو در نوشتارهاي آتي، هر يك از اين اضلاع سهگانه و نقش آن و نيز چگونگي اقدام موثر آنها به تشريح مورد بررسي و كنكاش قرار خواهد گرفت.(*)
منبع:پايگاه برهان
منبع:سايت راسخون
حضرت آيت الله خامنه اي تاكيد كردند: البته ما سلاح اتمي نداريم، سلاح اتمي هم نخواهيم ساخت، اما در مقابل تهاجم دشمنان چه آمريكا و چه رژيم صهيونيستي براي دفاع از خودمان در همان سطحي كه دشمن حمله كند به آنان حمله خواهيم كرد.
( شعار الله اكبر مردم)
ايشان تصريح كردند: قرآن كريم به ما نويد داده است ولو قاتلكم الذين كفروا لولوالادبار ثم لا يجدون وليا و لا نصيرا سنه الله التي قد خلت من قبل و لن تجد لسنته الله تبديلا. هيچ جا در قرآن نيامده است كه اگر شما شروع به جنگ كرديد و حمله كرديد حتما پيروز خواهيد شد، ممكن است پيروز شويد، ممكن است شكست بخوريد. همچنان كه در جنگ هاي صدر اسلام، آن جايي كه مسلمانان حمله كردند، گاهي شكست خوردند، گاهي پيروز شدند، خدا وعده اي نداده كه اگر شما ابتدا حمله كرديد حتما پيروز خواهيد شد اما وعده داده است كه اگر دشمن به شما ابتدا حمله كرد، آن دشمن قطعا شكست خواهد خورد.
رهبر معظم انقلاب اسلامي اظهارداشتند: نبايد بگوييد اين مخصوص صدر اسلام است اين قانون الهي است، ملت ايران عازم است، با نشاط است، در فكر تهاجم و تجاوز نيست، اما به هستي و ثروت و اسلام خود ، به جمهوري اسلامي خود با تمام وجود دلبسته و علاقه مند است.
حضرت آيت الله خامنه اي تصريح كردند: شعار امسال را توليد ملي قرار داديم و دنبالش توضيح داديم كار و سرمايه ايراني، يعني شما كالاي داخلي را وقتي مصرف مي كنيد، داريد به كارگر ايراني كمك مي كنيد، اشتغال ايجاد مي كنيد، به سرمايه ايراني هم داريد كمك مي كنيد و رشد و نمو ايجاد مي كنيد. اين فرهنگ غلطي است كه متاسفانه بر بخش هايي از ما حاكم است كه مصنوعات خارجي را مصرف كنيم، اين به ضرر دنياي ماست، به ضرر پيشرفت و آينده ماست، همه مسئوليت دارند، دولت هم مسئوليت دارد، بايد از توليد ملي حمايت كند و توليد ملي را تقويت كند.
ايشان خاطرنشان كردند: خوشبختانه صندوق توسعه اقتصادي در سياست ها تصويب شد و مجلس شوراي اسلامي آن را قانون كرد و امروز يك ذخيره باارزشي است در اختيار مسئولان، مي توانند اين را در اختيار توليد ملي بگذارند، بايد تسهيل كنند مجلس بايد همكاري كند و دولت هم بايد همت كند تا بتوانند به توليد ملي رونق دهند.
قسمتي از بيانات رهبر
رهبر معظم انقلاب اظهارداشتند: استكبار و قدرت هاي استكباري مي دانند كه رگ حياتشان به نفت و گاز وابسته است و آن روز كه نتوانند اين نفت ارزان را بدست آورند، آن روز كه مجبور باشند براي تهيه نفت و گاز امتياز بدهند و از زورگويي دست بردارند، آن روز براي آنان مصيبت بار است، اين نشانه نفت و اهميت آن براي استكبار جهاني است.
حضرت آيت الله خامنه اي فرمودند:از طرف ديگر،كشورهاي غربي از لحاظ منابع نفتي دچار مشكل شده اند و روز به روز مشكل آنان بيشتر خواهد شد، كشورهاي اروپايي و كشورهاي غربي به طور كلي منابع نفتيشان برخي چهار سال ديگر، برخي شش سال ديگر و برخي 9 سال ديگر تمام خواهد شد و مجبورند از منابع غيرخودشان استفاده كنند.
ايشان خاطرنشان كردند: كشور آمريكا كه امروز حدود سي و چند ميليارد بشكه نفت ذخيره دارد طبق محاسباتي كه كارشناسان كشورمان كرده اند و متكي به آمار خود آمريكايي هاست نفتش تا سال 2021 يعني تا 9 سال ديگر تمام مي شود ، نفت دنيا كه امروز بيش از 50 درصدش از خليج فارس خارج مي شود آن روز متكي خواهد شد به سه منبع عمده نفتي در منطقه ما و خليج فارس كه يكي از آن سه منبع ايران است.
رهبر معظم انقلاب تصريح كردند: در بين همه كشورهاي دنيا، اين ديگر مربوط به خليج فارس نيست، آن كشوري كه موجودي نفت و گازش بر روي هم ازهمه بيشتر است، كشور جمهوري اسلامي ايران است، بعضي از كشورها گازشان بيشتر از ماست يعني ما در منابع گاز در دنيا كشور دوم هستيم، اول روسيه است و بعد ما هستيم.
ايشان افزودند: گاهي با ترور دانشمندان ما كه كمتر از شش ماه سه ترور را انجام دادند براي آن كه مردم را بترسانند، دلسرد و نااميد كنند. در چنين فضايي اين انتخابات انجام گرفت و با چنين مشاركتي.
حضرت آيت الله خامنه اي اظهارداشتند: يك مشاركت بالاتر از 64 درصد؛ اين رقم خيلي مهمي است. از متوسط انتخابات مجالس دنيا اين رقم بالاتر است. در آمريكا متوسط رقم مشاركت در انتخابات كنگره 35 درصد است. در 10 سال گذشته مشاركت مردم آمريكا در انتخابات كنگره و مجلس ملي و مجلس سنا به 40 درصد نرسيده است. اين را مقايسه كنيد با ملت ايران كه اين نشاط ، حضور و اظهار وجود را نشان داند. اهميت مطلب روشن مي شود.
رهبر معظم انقلاب اسلامي خاطرنشان كردند:اينها مي خواستند با اين فشارها و با جو رواني و ترور، روز 12 اسفند را روز سرخوردگي ملت ايران و نظام جمهوري اسلامي قرار دهند و به عكس خواسته آنها و به كوري چشم آنها شد روز سربلندي نظام و ملت ايران.
ايشان تصريح كردند: اين انتخابات مثل يك رسانه صادق و پرقدرت عمل كرد. خبرهاي ايران را تحريف مي كنند؛ حوادث دروغين را از داخل ايران مخابره مي كنند. خبرهاي راست را مكتوم نگه مي دارند اما اين انتخابات را نمي توانند انكار كنند. واقع شده است جلوي چشم همه است. اين انتخابات به مثابه يك رسانه بزرگ و قدرتمند توانست نظام و ملت ايران را به دنيا نشان دهد.
رهبر معظم انقلاب اسلامي اظهارداشتند: در سال نودي كه اين قدر دشمنان سرمايه گذاري كردند كه به ملت و نظام جمهوري اسلامي ضربه وارد كنند. اين ها بخشي از دستاوردهاي سال 90 است. چرا اين دشمني ها را مي كنند؟
حضرت آيت الله خامنه اي افزودند: بهانه دشمني در اوقات مختلف متفاوت است . از وقتي مساله هسته اي مطرح شده است، بهانه دشمني ها هسته اي است. البته مي دانند واعتراف مي كنند كه ايران به دنبال سلاح هسته اي نيست. واقع قضيه هم همين است. ما به دلايل خودمان به دنبال سلاح هسته اي نيستيم و توليد نكرده ايم و نخواهيم كرد.
ايشان فرمودند: يك روز (بهانه دشمني ها) حقوق بشر ، يك روز فلان مساله داخلي ، مساله اصلي چيست؟ مساله اصلي، مساله حراست مقتدرانه نظام اسلامي از ثروت عظيم نفت و گاز در اين كشور است. اين را به شما عرض كنم. مساله اصلي اين است.
به رغم هياهوي رسانهاي كه در رابطه با نام خاص سال در ابتداي هر سال صورت ميگيرد اين نگراني وجود دارد كه فلسفه و مضمون و مغز شعارهاي تعيين‌شده مورد غفلت قرار بگيرد و با آن برخوردي تشريفاتي گردد و در نهايت اين اقدام، يك سنت و رسم حسنه براي تبرك و تيمن شروع سال جديد تلقي گردد...
گروه اقتصادي برهان/ امين عسگري؛ نوروز امسال نيز همچون سالهاي گذشته با پيام رهبر فرزانه انقلاب آغاز گشت و ايشان نيز به مانند سنوات قبل، براي سال جديد شعاري معين نمودند. اما در اين ميان و به رغم هياهوي رسانهاي كه در رابطه با نام خاص سال در ابتداي هر سال صورت ميگيرد اين نگراني وجود دارد كه فلسفه و مضمون و مغز شعارهاي تعيين شده مورد غفلت قرار بگيرد و با آن برخوري تشريفاتي گردد و در نهايت اين اقدام، يك سنت و رسم حسنه براي تبرك و تيمن شروع سال جديد تلقي گردد.
اين در حالي است كه نفس اين عمل يعني نامگذاري و برگزيدن شعار براي يك سال، از ديدگاه علوم راهبردي موضوعي جدي و گاه لازم تلقي ميشود به طوري كه در بسياري از موارد يك سازمان و نهاد و حتي يك حركت و جريان را از طريق شعارهاي مطرح شده‌اش مورد نقد محتوايي قرار مي‌دهند و صد البته عملكرد آن را نيز با ميزان تحقق همان شعار مورد سنجش قرار مي‌دهند.
از اين منظر شايد بتوان طرح يك شعار و ناميدن يك سال را به نامي خاص، نشانه‌اي از عزم و اراده‌‌ي رهبري يك نظام براي هدفمند نمودن حركت و سو گيري مجموعه‌‌ي نظام و نيز هدفمند نماياندن به ناظران بيروني تلقي نمود.اما آنچه كه بيش از خود اين اقدام اهميت دارد و نام و شعار امسال را قدري با قبل متفاوت ساخته است، نحوهي طرح آن است. به طوري كه اين تفاوت هم در مقدمه‌چيني و طرح مسأله و هم به هنگام تشريح ابعاد آن كاملاً به چشم مي‌‌خورد.
ايشان به هنگام طرح مسأله و در تبيين دلايل نامگذاري اين سال؛
اول، به ارايه‌ي تصويري از وضع موجود و مطلوب حوزه‌هاي مختلف حاكميتي در كشور پرداختند و با اتكا به دلايل مختلف و برشمردن ضعف‌ها و قوت‌ها، حوزه‌ي اقتصاد را همچون سال گذشته نسبت به ساير حوزه‌ها بيشتر نيازمند توجه دانستند.
دوم، به بررسي تهديدها و فرصت‌هاي مختلفي كه در پيش روي اقتصاد ايران قرار دارد پرداختند.
سوم، بر اين موضوع تاكيد كردند كه طرح اين شعار پس از بررسيهاي متعدد كارشناسي و مشورت‌هاي فراوان با متخصصان حوزه‌هاي مختلف صورت گرفته است.
همچنين تفاوت مهم ديگري كه در طرح شعار امسال مشهود بود نحوهي تشريح واكاوي ابعاد موضوع با نگاهي سيستمي و ارايه‌ي رهنمودهاي متعدد براي اجرايي ساختن آن بود. دليل اين امر را نيز بايد تجربه و ذهنيت ايشان از ساليان گذشته و نحوهي مواجهه با نام و شعار سال دانست. متاسفانه در طي سالهاي قبل بسياري از مديران اجرايي و مسوولين نظام نامگذاري سال را صرفاً يك اقدام نمادين و نه يك حركت استراتژيك تلقي مينمودند. مروري بر اقدامات متداولي كه در واكنش به اين موضوع انجام ميگرفت مبين اين حقيقت تلخ است.
در بهترين حالت درهفته‌‌هاي نخستين هر سال، كارشناساني براي تبيين اين موضوع در رسانه‌ي ملي و در برخي مطبوعات به تبيين موضوع ميپرداختند و در سطح دستگاه‌‌هاي اجرايي نيز طي اولين جلسات بر ضرورت توجه به شعار سال و ساماندهي كليه‌ي اقدامات در راستاي آن تاكيد مي‌گرديد و ابلاغيه‌هاي متعددي نيز از سوي اين مراجع به دستگاه‌‌هاي تابعه صادر مي‌گرديد و در پي آن، در هر دستگاه كميته و كارگروهي براي اجرايي‌كردن و پي‌گيري آن تشكيل مي‌گرديد كه متاسفانه در بسياري از موارد خروجي اين كميته‌ها چيزي جز تصويب برگزاري يك همايش در ارتباط با موضوع و شعار سال نبوده‌است. به همين جهت است كه همه ساله در اوايل سال شاهد فراخوان‌‌هاي متعددي از دستگاه‌‌هاي مختلف در ارتباط با همايشي پيرامون شعار سال بودهايم.
البته با در نظر گرفتن فواصل زماني لازم، عمو ما برگزاري اين همايش‌ها در سه ماهه‌ي آخر سال انجام شده و طي آن كارشناسان و اساتيد دانشگاه با ارايه‌ي مقالاتي (بيشتر آكادميك و كمتر اجرايي) به بحث و تبادل نظر پيرامون شعار سال ميپرداختند كه مطابق روال بيشتر همايش‌هاي اين‌چنيني، عموم مقالات بر ضرورت موضوع و اهميت پرداختن به آن تاكيد ورزيده و در بهترين حالت موانع تحقق آن را مورد مداقه قرار ميدادند و لذا فرصت چنداني براي اقدام عملي و موثر باقي نمي‌ماند.
به‌طور مسلم مسايل گفته شده از نگاه رهبر انقلاب مخفي نمانده است و به عنوان مثال شايد به همين دليل بوده است كه بعد از سپري شدن سالي كه با نام مقدس مولاي متقيان ناميده شده بود، مجدداً سالي را به نام سيره عملي ايشان اختصاص دادند تا شايد منظور اصلي از نامگذاري سال‌ها درك گردد. اما اين بار شاهد آن هستيم كه نه فقط وظيفه تشريح دلايل و اهميت نامگذاري سال را به عهده گرفتند (و از اين رهگذر جلوي اتلاف صدها ميليون بودجهاي را كه قرار بود به اين موضوع اختصاص يابد گرفتند) بلكه راهكارهاي اجرايي شدن و موانع تحقق آن را نيز در قالب بررسي سيستمي مسأله و الزامات نگاه سيستمي به روشني بيان كردند.
در اين راستا و از همين رو بود كه ايشان بر اجراي اقداماتي همزمان در چند حوزه تاكيد نمودند. ايشان شرط موفقيت و عملي شدن اين شعار يعني حمايت از توليد داخلي را تلاش همزمان سه ركن اصلي و ذياثر يعني دولت، مردم و بازار (بخش خصوصي) عنوان نمودند كه در ادبيات توسعه اقتصادي از آنها به عنوان اضلاع سه‌گانه‌ي مثلث توسعه ياد ميشود.دليل اين تاكيد را بايد رويكردهاي يك‌جانبه و تك بعدي دولت‌مردان به مسأله توسعه اقتصادي در طول سالهاي گذشته دانست. به عنوان مثال برخي از دولتها بدون توجه به مردم گمان ميكردند كه تنها با اتكا بر بخش خصوصي و يا اصطلاحاً بازار، ميتوانند مشكلات اقتصادي را حل كنند.
برخي ديگر از دولتها نيز معتقد بودند كه با اولويت قرار دادن سليقه و اختيارات مردم و تلاش براي فرهنگ سازي و يا در اصطلاح، گفتمان سازي و فعال‌سازي تشكل‌هاي مردم نهاد و واگذاري فعاليت‌هاي سياسي و اقتصادي به آنان ميتوانند گره مسايل اساسي توسعه را بگشايند. بعضي از دولتها نيز بر اين باور بودهاند كه ايراد دولت‌هاي قبل غفلت از خود دولت و اركان و ساختار آن بوده است و لذا بيشترين تلاش و همت خود را مصروف اصلاح ساختار دولت و نيز كار و دوندگي بيشتر نمودند. اما همچنان كه پيش‌تر نيز يادآور شديم و در كلام رهبر انقلاب نيز به روشني منعكس گرديده است، بر اساس تفكر سيستمي در توسعه‌ي اقتصادي هيچ يك از اين نگرش‌ها كامل نبوده و تنها چيزي كه دستيابي به رشد و توسعه مستمر را تضمين ميكند، توجه و پاسداشت هر سه ضلع مثلث ياد شده ميباشد.
ناگفته نماند كه طرح نظريه اضلاع سهگانه نيز در واقع پاسخي به مسايل قديمي و ريشهدار علم اقتصاد است. از دير باز درباره جايگاه دولت ميان علماي اقتصاد بحث‌هاي زيادي در جريان بوده است كه روي ديگر اين سكه نقش بخش خصوصي و اساساً نظام بازار ميباشد. همچنين در اقتصاد سياسي بحث‌هاي فراواني پيرامون چگونگي ايفاي نقش مردم در توسعه‌ي اقتصادي صورت گرفته است. آنچه مسلم است تا زماني كه حدود و ثغور اضلاع سهگانه مشخص نگردد نظام اقتصادي سامان نمييابد.
به همين‌جهت است كه ايشان در بياناتشان ضمن تاكيد بر نقش موثر دولت، اين نكته را نيز به صراحت عنوان كردند كه وظيفه‌‌ي اصلي دولت حمايت و تأمين زير ساخت‌‌ها براي بخشهاي صنعت و كشاورزي است و در واقع با اين بيان نسبت به دولتي شدن بيشتر اقتصاد به بهانه‌ي حمايت از توليد هشدار دادند. روي ديگر اين موضوع حضور بخش خصوصي توان‌مند و فراگير است كه مطابق بيانات ايشان ايفاگر نقش اصلي در امر توليد ميباشد. در حقيقت نيز تنها بخش خصوصي است كه مي‌تواند با انگيزه‌ي بالاي اقتصادي و انجام محاسبات دقيق و بهره‌گيري از دانش روز، منابع را به شكل صحيح تركيب نموده و محصولي درخور سليقه بازار توليد نمايد.
مسأله‌ي قديمي ديگر، مسأله‌ي مديريت تقاضا است. در يك اقتصاد بسته بسياري از اقتصاددانان بر اين باور بودهاند كه براي هر ميزاني از توليد ، تقاضاي كافي وجود خواهد داشت و بنابراين نگراني از بابت ايجاد ركود و فروش نرفتن محصولات وجود نخواهد داشت. اما به دليل وجود تجارت خارجي به خصوص حجم بالاي واردات و نيز مسايلي همچون عدم شفافيت‌‌ها و تأخير‌هاي اطلاعاتي در بازار كه پرداختن به آنها از حوصله اين نوشتار خارج است اين امكان وجود دارد كه براي توليد فراوان داخلي تقاضاي كافي وجود نداشته‌باشد كه در اين صورت يا اقتصاد با ركود و در پي آن بيكاري مواجه ميشود و يا با دخالت دولت براي خريد محصولات مازاد، تورم گريبان اقتصاد را خواهدگرفت. ضمن اينكه اين‌گونه حمايت دولتي در بلند مدت از كيفيت محصولات داخلي نيز خواهد كاست. بنابراين تلاش صنعت‌گران و بازاريان و حمايت دولت تنها وقتي به ثمر خواهد نشست كه مردمان يك كشور خريد محصولات آن كشور را تضمين كنند و به عبارت ديگر براي توليدات داخلي تقاضاي كافي در داخل وجود داشته‌باشد.
از همين رو است كه ايشان نقش مهم مردم را در تكميل اين چرخه يادآور شدند و بر فرهنگ‌سازي به منظور ايجاد حس تفاخر به خريد و تملك توليد داخلي تاكيد كردند. اكنون كه كليات اين مسأله روشن گشته‌است بر رسانه‌ها و اصحاب قلم و نيز مبلغين و خطبا فرض است كه با همين نگاه سيستمي موضوع را دنبال نموده و زواياي مختلف آن و الزامات عملي آن را براي آحاد مردم و حتي مسوولين ارشد و مياني تشريح نمايند. از اين رو در نوشتارهاي آتي، هر يك از اين اضلاع سهگانه و نقش آن و نيز چگونگي اقدام موثر آنها به تشريح مورد بررسي و كنكاش قرار خواهد گرفت.(*)
منبع:پايگاه برهان